(Aquaculture.vn) – Thị trường Liên minh châu Âu (EU) với yêu cầu cao về chất lượng là điểm đến hấp dẫn của ngành tôm nhiều nước, trong đó có Việt Nam. Tôm đạt tiêu chuẩn EU không chỉ giúp tăng giá trị sản phẩm mà còn khẳng định vị thế của ngành tôm Việt Nam trên thị trường quốc tế.
EU: Điểm đến hấp dẫn của tôm Việt Nam
Với mức tăng trưởng vượt bậc 26,8%, thị trường EU đã trở thành một trong những thị trường xuất khẩu thủy sản trọng điểm của Việt Nam, đóng góp 11,4% vào tổng kim ngạch.
Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản (VASEP), sự tăng trưởng xuất khẩu tôm sang EU đã bắt đầu ghi nhận mức tăng hai con số từ tháng 4 và duy trì ổn định trong hai tháng 5 và 6. Tính đến giữa tháng 7, giá trị xuất khẩu tôm Việt Nam sang thị trường EU đã đạt 241 triệu USD, tăng 14% so với cùng kỳ năm ngoái.
Giá xuất khẩu tôm Việt Nam sang EU tiếp tục đà tăng trưởng trong quý II/2024. Cụ thể, tôm thẻ chân trắng có giá trung bình từ 7,2 – 7,4 USD/kg, trong khi tôm sú đạt mức 8,6 – 10,3 USD/kg. Điều này cho thấy nhu cầu của thị trường EU đối với tôm Việt Nam vẫn rất cao, đặc biệt là tôm thẻ chân trắng, chiếm đến 80,5% trong cơ cấu xuất khẩu. Minh Phú – Hậu Giang, Nha Trang Seafoods – F17, và Thông Thuận là những doanh nghiệp dẫn đầu trong lĩnh vực này.
Mặc dù đạt được mức tăng trưởng khả quan, xuất khẩu tôm sang EU đang phải đối mặt với cuộc đua khốc liệt với các đối thủ nặng ký đến từ châu Á như Ấn Độ, Thái Lan và Mỹ Latinh như Ecuador, Brazil. Cạnh tranh gay gắt từ tôm Ecuador, cùng với những tác động tiêu cực từ biến động kinh tế toàn cầu, đang đe dọa nghiêm trọng vị thế của tôm Việt Nam trên thị trường này. Để duy trì và mở rộng thị phần, ngành tôm Việt Nam không những cần đảm bảo chất lượng sản phẩm mà còn phải vượt qua hàng loạt các bài kiểm tra khắt khe từ EU.
EU là một trong các thị trường tiêu thụ thủy sản chủ lực của Việt Nam. Nếu kết quả thanh tra lần này không tích cực, sẽ ảnh hưởng trực tiếp tới hoạt động chế biến, xuất khẩu của nhiều doanh nghiệp và ảnh hưởng tới kim ngạch xuất khẩu thủy sản.
Những tiêu chuẩn khắt khe từ thị trường EU
Với những tiêu chuẩn khắt khe về chất lượng và an toàn thực phẩm, thị trường EU đã trở thành một thước đo quan trọng cho năng lực cạnh tranh của ngành tôm Việt Nam. Từ việc giảm thiểu tác động đến môi trường trong quá trình nuôi, đến việc đảm bảo truy xuất nguồn gốc rõ ràng và phúc lợi động vật, mỗi con tôm xuất khẩu đều phải đáp ứng những tiêu chuẩn cao nhất.
Theo quy định của EU, tôm nhập khẩu phải đáp ứng các tiêu chuẩn nghiêm ngặt về an toàn thực phẩm và truy xuất nguồn gốc. Cụ thể, tôm phải đảm bảo không chứa chất cấm, vi sinh vật gây bệnh, dư lượng thuốc thú y vượt quá mức cho phép. Mỗi con tôm phải có thể truy xuất được nguồn gốc rõ ràng, từ ao nuôi đến bàn ăn của người tiêu dùng, nhằm đảm bảo tuân thủ các quy định về an toàn thực phẩm và bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng.
Ngoài ra, các cơ sở sản xuất cần tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chuẩn quốc tế về vệ sinh an toàn thực phẩm như HACCP, đáp ứng đảm bảo tiêu chuẩn vệ sinh trong toàn bộ quy trình sản xuất. Bảo vệ môi trường cũng là một yếu tố thiết yếu; các hoạt động nuôi trồng tôm phải tuân thủ các quy định về bảo vệ môi trường, giảm thiểu tối đa những tác động tiêu cực đến hệ sinh thái.
Để hoàn thiện hồ sơ, tôm xuất khẩu cần đáp ứng các yêu cầu về đóng gói, nhãn mác theo tiêu chuẩn quốc tế. Việc tuân thủ đầy đủ các quy định này không chỉ giúp tôm Việt Nam dễ dàng vượt qua hàng rào kỹ thuật của EU mà còn mang lại lợi ích kinh tế lâu dài cho ngành thủy sản.
Ngành tôm Việt Nam trước thềm kiểm tra khắt khe của EU
Từ ngày 24/9 đến 17/10, đoàn thanh tra của Cơ quan thực thi các chính sách của EU về an toàn sức khỏe và thực phẩm (DG-SANTE) sẽ có mặt tại Việt Nam để tiến hành đánh giá toàn diện hệ thống kiểm soát dư lượng hóa chất và kháng sinh trong các sản phẩm thủy sản xuất khẩu, đặc biệt là tôm. Đây là một cột mốc quan trọng, đánh dấu một bước ngoặt mới trong hành trình chinh phục thị trường EU của ngành tôm Việt Nam.
Đoàn thanh tra DG-SANTE sẽ thực hiện một cuộc thẩm tra toàn diện nhằm đánh giá khả năng đảm bảo chất lượng và an toàn thực phẩm của thủy sản Việt Nam xuất khẩu sang EU. Trong công đoạn nuôi, đoàn sẽ tiến hành kiểm tra kỹ lưỡng các yếu tố như quy trình kiểm soát con giống, chất lượng nguồn nước, các tác nhân gây ô nhiễm, thức ăn, hóa chất và kháng sinh.
Cụ thể, cơ quan này sẽ tiến hành kiểm tra kỹ lưỡng dư lượng hóa chất và kháng sinh trong sản phẩm, đồng thời đánh giá khả năng tuân thủ các yêu cầu về kế hoạch kiểm soát dư lượng của thị trường EU. Ngoài ra, DG-SANTE sẽ xem xét lại hệ thống quản lý của Việt Nam, bao gồm các quy định pháp luật và hoạt động giám sát, nhằm đảm bảo sự tương đương với các tiêu chuẩn của EU. Mục tiêu cuối cùng là bảo đảm rằng sản phẩm xuất khẩu của Việt Nam không chỉ tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chuẩn của EU mà còn đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của người tiêu dùng về an toàn và chất lượng.
Do đó, bên cạnh việc chuẩn bị đầy đủ hồ sơ và tài liệu liên quan đến chương trình kiểm soát dư lượng trong giai đoạn 2021 – 2024, các địa phương cần chú trọng quản lý chặt chẽ các cơ sở nuôi trồng thủy sản. Điều này bao gồm việc cấp mã số cho các vùng nuôi trồng, đảm bảo doanh nghiệp và cơ sở thực hiện nghiêm ngặt các quy định về an toàn thực phẩm trong sản xuất và chế biến. Đặc biệt, cần lập danh mục các doanh nghiệp bị cảnh báo trên thị trường quốc tế để phân loại và tăng cường tần suất kiểm tra đối với những đơn vị vi phạm nhiều lần.
Để chuẩn bị cho sự kiện quan trọng này, các địa phương và doanh nghiệp trong ngành tôm đã và đang tích cực triển khai nhiều biện pháp. Các cơ sở nuôi trồng thủy sản được yêu cầu rà soát hồ sơ, đảm bảo tuân thủ quy định, nâng cao nhận thức và phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng.
Tuy nhiên, theo đánh giá của các chuyên gia, vẫn còn nhiều khó khăn cần phải vượt qua. Nhiều cơ sở nuôi trồng thủy sản, đặc biệt là các cơ sở nhỏ lẻ, chưa đáp ứng được đầy đủ các tiêu chuẩn của EU. Việc truy xuất nguồn gốc sản phẩm, một yêu cầu bắt buộc của thị trường EU, vẫn còn nhiều hạn chế.
Đại diện Cục Thủy sản (Bộ NN&PTNT), bà Nguyễn Thị Băng Tâm, cho biết, việc tuân thủ quy định là điều bắt buộc, không chỉ khi có đoàn thanh tra. Toàn bộ quá trình sản xuất thủy sản, từ khâu nuôi trồng cho đến khi sản phẩm đến tay người tiêu dùng, đều được chia sẻ trách nhiệm quản lý giữa các cơ quan. Cụ thể, Cục Thủy sản chịu trách nhiệm quản lý các yếu tố như chất lượng nước, thức ăn, hóa chất trong ao nuôi và quá trình nuôi trồng. Trong khi đó, Cục Thú y sẽ quản lý các vấn đề liên quan đến thuốc thú y, kháng sinh và dịch bệnh. Còn Cục Quản lý chất lượng sẽ chịu trách nhiệm giám sát các khâu vận chuyển và tiêu thụ sản phẩm.
Với sự chuẩn bị kỹ lưỡng và tinh thần quyết tâm cao, ngành tôm Việt Nam đang sẵn sàng đối mặt với cuộc thanh tra của DG-SANTE, coi đây là cơ hội để khẳng định vị thế và mở rộng thị trường xuất khẩu. Với việc vượt qua cuộc thanh tra, tôm Việt Nam không chỉ được người tiêu dùng EU tin tưởng mà còn tạo ra hiệu ứng lan tỏa, thu hút sự quan tâm của các thị trường khác.
Hoàng Long
