Tôm có lớp vỏ bao bọc bên ngoài cơ thể tạo thành một khung xương chắc chắn bảo vệ cho các cơ quan bên trong. Tuy nhiên, theo chu kỳ phát triển tôm sẽ lột xác theo giai đoạn
Điều mong muốn của người nuôi tôm là sau mỗi lần lột xác, tôm tăng trưởng về cả kích thước và trọng lượng. Để làm được điều đó, chúng ta cần nắm vững các kiến thức về dinh dưỡng, môi trường, cũng như các yếu tố có thể ảnh hưởng đến chu kỳ lột xác của tôm nuôi.
1.Chất khoáng và dinh dưỡng
Vỏ tôm với hai thành phần chính: 55% khoáng vô cơ và 45% còn lại gồm kitin (hợp chất protein chitin được cấu thành từ carbohydrate và protein). Do đó, khoáng chất rất cần cho tôm trong suốt quá trình sống và phát triển. Đặc biệt, đối với tôm nuôi trong ao lượng khoáng chất không dồi dào như trong môi trường tự nhiên thì hàm lượng chất khoáng hòa tan có trong ao là yếu tố quan trọng giúp tôm lột xác đồng đều và tái tạo nhanh lớp vỏ mới.
Thực tế cho thấy những ao nuôi tôm có độ mặn càng cao thì hàm lượng khoáng hòa tan càng cao và ngược lại.
Ngoài ra, đối với ao nuôi mật độ dày (tôm thẻ) khi tôm lột xác đồng loạt, khoáng chất trong môi trường giảm đột ngột.
Nhưng khoáng chất lại là yếu tố cũng không thể thiếu cho tảo. Vì thế, nếu ao nuôi có tảo dày, nguy cơ tảo tàn đột ngột từ 1 – 3 ngày sau khi lột đồng loạt sẽ làm môi trường nuôi trở nên xấu đi nhanh chóng và có thể làm tôm nhiễm bệnh nguy hiểm do vi khuẩn và khí độc.
Vì thế, tùy thuộc vào đặc điểm từng ao chúng ta cần phải bổ sung khoáng đầy đủ trước, trong và sau khi lột xác để tôm lột nhanh chóng, cứng vỏ nhanh chóng và tránh tảo tàn. Khoáng sử dụng trong nuôi tôm có 2 dạng. Một là khoáng đa lượng bao gồm các khoáng chất được cung cấp dưới dạng các hợp chất như MgSO4, CaCl2, MgCl2 hoặc vôi, muối ăn… Loại này được sử dụng để đánh trực tiếp vào nước. Loại thứ hai là khoáng vi lượng bao gồm: Fe, Mn, Cu, Zn, I,.. phối trộn ở dạng bột hoặc nước dùng để trộn với thức ăn.
2. Đảm bảo môi trường thích hợp
Các chỉ số môi trường không tốt có thể ức chế quá trình lột xác của tôm. Cần chủ động theo dõi các yếu tố này để có những điều chỉnh thích hợp.
Oxy hòa tan: Khi lột xác, nhu cầu oxy của tôm tăng gấp đôi vì thế cần tăng quạt nước, sục khí để tăng hàm lượng oxy, hàm lượng oxy hòa tan duy trì ở mức khoảng 4- 6 mg/l trong suốt quá trình tôm lột xác.
Độ mặn: Có liên quan đến hàm lượng khoáng trong ao, những ao nuôi tôm có độ mặn càng cao thì hàm lượng khoáng hòa tan có sẵn trong ao càng cao và ngược lại. Vì vậy đối với những ao nuôi tôm có độ mặn thấp thì phải tăng cường việc bổ sung khoáng cho tôm. Tuy nhiên, nếu độ mặn tăng cao hơn 25 ‰, vỏ tôm thường dày và cứng, kéo dài thời gian lột xác của
tôm. Vì vậy, cần nuôi tôm theo đúng thời vụ và vùng quy hoạch theo khuyến cáo.
Độ pH: Một điều kiện khác là tôm cần pH thấp hơn 8,3 để có thể hấp thu khoáng chất từ lớp vỏ cũ. Theo kết quả từ các nghiên cứu, mức pH trong khoảng 7,8 -8,2 sẽ là điều kiện để tôm lột xác.
Độ kiềm: Là thông số quan trọng vì có liên quan trực tiếp đến độ ổn định của pH nước và hoạt động lột xác của tôm. Độ kiềm trong ao nuôi tôm thẻ chân trắng phải ở mức trên 80 mg CaCO3 và cần được kiểm tra thường xuyên ít nhất 1 tuần/lần. Khi hàm lượng kiềm trong nước quá thấp làm ảnh hưởng quá trình lột xác của tôm, khiến cho tôm bị mềm vỏ, có tỷ lệ sống thấp. Trong quá trình sinh trưởng, để ổn định độ kiềm, cần sử dụng vôi CaCO3 hoặc Dolomite và bổ sung khoáng 3-5 ngày/lần vào ban đêm giúp tôm nhanh cứng vỏ và lột xác đồng loại.
Bên cạnh đó, cần tăng cường sục khí ban đêm khi tôm lột xác và đảm bảo không có H2S trong ao bằng việc dùng chế phẩm vi sinh để loại bỏ H2S một cách hiệu quả.
3. Vi khuẩn gây bệnh
Khi tôm lột xác, vi khuẩn gây bệnh có thể tấn công ồ ạt và làm tôm lập tức nhiễm bệnh với cường độ rất cao. Nếu tôm lột xác và nhiễm khuẩn thì râu, mắt và vảy râu, vảy đuôi thường có màu đỏ sậm, tôm cũng có thể lờ đờ, ăn yếu và dễ nhiễm các bệnh khác. Cách tốt nhất hạn chế vi khuẩn gây bệnh tấn công khi tôm lột là bổ sung chế phẩm sinh học thường xuyên trong ao,
lúc lột và cho ăn men tiêu hóa ngay sau khi lột.
Ngoài ra, sau khi tôm lột xác, chúng sẽ bắt đầu một quá trình tích lũy dinh dưỡng cho một chu kỳ lột xác mới. Vì vậy, trong khẩu phần ăn của tôm cần bổ sung các vitamin, protein đậm đặc, sử dụng thức ăn chất lượng sẽ giúp cơ thể tôm trở lại với điều kiện tối ưu và ngăn cản các tác động xấu đến tôm khi có sự thay đổi đột ngột của các điều kiện môi trường. Thường xuyên kiểm tra các chỉ tiêu pH, độ kiềm. Nếu yếu tố nào không đảm bảo, phải có các bước điều chỉnh kịp thời.
Hiểu được tác động của khoáng chất, dinh dưỡng, môi trường, cũng như các yếu tố ảnh hưởng đến chu kỳ lột xác của tôm nuôi sẽ giúp người nuôi có những kiến thức căn bản để thực hành trong ao tôm của mình sao cho tôm có đầy đủ điều kiện để vượt qua giai đoạn khó khăn một cách nhanh chóng và hiệu quả nhất, hạn chế dịch bệnh, tôm lớn nhanh để mang lại cho
người nuôi.
Nguồn: Khuyến Nông Hải Phòng
