(Aquaculture.vn) – Con số 1,5 tỷ USD thiệt hại đã giáng một đòn mạnh vào ngành tôm Ecuador trong năm 2023 (theo báo cáo của Phòng Thương mại và Công nghiệp Ecuador – CNA).
Sau giai đoạn tăng trưởng nóng, xuất khẩu tôm Ecuador bất ngờ giảm 364 triệu USD (-5,5%) trong năm 2023, chỉ đạt 6,29 tỷ USD. Giá thị trường giảm và chi phí đầu vào tăng đã khiến lợi nhuận của ngành tôm Ecuador sụt giảm mạnh.
Các yếu tố cung cấp ngày càng ảnh hưởng mạnh mẽ đến các bên liên quan tại Ecuador, quốc gia dẫn đầu thế giới trong xuất khẩu tôm thẻ chân trắng. Chi phí cao cho thức ăn, lao động và chế biến, cùng với rủi ro chính trị, thời tiết
không thuận lợi và hạn chế về vốn, đều là những yếu tố tiêu cực tác động đến hiệu suất của ngành trong năm qua. Hơn nữa, sự phụ thuộc vào Trung Quốc như thị trường xuất khẩu chủ yếu đã tạo ra mối lo ngại, khi Trung Quốc đang nỗ lực nâng cao khả năng tự cung tự cấp trong hoạt động nuôi tôm nội địa.
Nhiều bên liên quan cho rằng, ngành tôm Ecuador đang trải qua một quá trình điều chỉnh cơ cấu nhằm thích ứng với thị trường toàn cầu ngày càng cạnh tranh. Quá trình này sẽ dẫn đến những cân nhắc quan trọng, ảnh hưởng đến tốc độ và hướng đi của sự tăng trưởng trong ngành.
Tăng trưởng nhanh chóng của ngành công nghiệp tôm
Từ một nhà sản xuất tôm nhỏ với 40.000 tấn xuất khẩu vào năm 2000, Ecuador đã chính thức soán ngôi Trung Quốc và Ấn Độ để trở thành nhà sản xuất và xuất khẩu tôm nuôi lớn nhất thế giới vào năm 2022, với sản lượng đạt 1,2 triệu tấn vào năm 2023. Theo số liệu của CNA, khoảng 90% sản lượng tôm của Ecuador được xuất khẩu, chủ yếu sang Trung Quốc (59%), châu Âu (18%) và Hoa Kỳ (17%).
Theo chuyên gia Gabriel Luna, CEO của Glunashrimp, tôm thẻ chân trắng Ecuador có lợi thế cạnh tranh nhờ nguồn gen bản địa, thích nghi tốt với môi trường và cho năng suất cao hơn so với tôm thẻ nuôi ở châu Á. Quá trình tiếp xúc với các mầm bệnh đã giúp tôm Ecuador phát triển khả năng kháng bệnh (SPR) tự nhiên, tạo nên một lợi thế cạnh tranh so với tôm thẻ chân trắng châu Á (SPF). Điều này giúp tôm Ecuador có sức đề kháng mạnh hơn, ít bị ảnh hưởng bởi các dịch bệnh và đảm bảo chất lượng sản phẩm ổn định.
Trong khi các nước châu Á thường thả giống tôm với mật độ 25 – 30 con/m², Ecuador lại áp dụng một phương pháp nuôi trồng bền vững hơn với mật độ chỉ từ 15 – 25 con/m². Điều này không chỉ giúp tôm phát triển khỏe mạnh hơn mà còn cho phép thu hoạch quanh năm.
Những tiến bộ trong công nghệ di truyền và chế biến thức ăn, cùng với môi trường đầu tư thuận lợi và khí hậu phù hợp đã tạo điều kiện thuận lợi để ngành tôm Ecuador phát triển vượt bậc. Một nhà sản xuất tôm lớn tại Ecuador chia sẻ: “Chúng tôi đã tận dụng tối đa lợi thế từ những yếu tố này để đạt được thành công như ngày hôm nay”.
Những rào cản kìm hãm sự phát triển
Ngành tôm Ecuador đã chứng kiến một giai đoạn tăng trưởng mạnh mẽ với CAGR 17,9% từ năm 2010 đến năm 2023. Mặc dù bị ảnh hưởng bởi đại dịch Covid-19 vào năm 2020, ngành công nghiệp này đã nhanh chóng phục hồi và tiếp tục ghi nhận những thành tích ấn tượng, cho thấy khả năng thích ứng và sức bền vượt trội.
Tuy nhiên, bất chấp vị thế là một trong những nhà sản xuất tôm hiệu quả nhất thế giới, ngành tôm Ecuador vẫn phải đối mặt với những khó khăn nhất định, thể hiện rõ qua sự giảm 5,5% về giá trị xuất khẩu và lợi nhuận sụt giảm đáng kể trong năm 2023.
Số liệu thống kê thương mại quốc gia cho thấy giá xuất khẩu trung bình mỗi tấn tôm của Ecuador đã giảm mạnh 17,4% so với cùng kỳ năm 2023, đạt mức thấp nhất trong 13 năm qua. Sự sụt giảm giá nghiêm trọng này là một dấu hiệu rõ ràng cho thấy ngành tôm đang phải đối mặt với nhiều khó khăn. Cụ thể:
Tăng trưởng nguồn cung nhanh chóng: Chỉ trong vòng 5 năm, Ecuador đã tăng sản lượng tôm từ 0,5 triệu tấn lên 1,3 triệu tấn, một con số đáng kinh ngạc. Sự tăng trưởng nhanh chóng này đã góp phần gia tăng đáng kể nguồn cung toàn cầu và tạo ra nhiều thách thức mới cho thị trường.
Lạm phát cao vào năm 2023: Sự gia tăng lạm phát trong năm 2023 đã tác động tiêu cực đến nhu cầu tiêu thụ tôm trên toàn cầu. Với tư cách là một loại hải sản cao cấp, tôm thường là một trong những mặt hàng đầu tiên bị cắt giảm khi thu nhập hộ gia đình bị eo hẹp, đặc biệt là tại các nhà hàng và quán ăn.
Hợp nhất: Việc hợp nhất các trang trại đã dẫn đến sự hình thành của một số ít các doanh nghiệp lớn kiểm soát phần lớn thị trường tôm Ecuador. Điều này không chỉ làm giảm tính cạnh tranh mà còn tạo ra một rào cản đáng kể đối với sự tham gia của các doanh nghiệp mới.
Bệnh tật: Các bệnh đặc hữu như hội chứng đốm trắng đã gây ra những tổn thất nghiêm trọng cho ngành tôm Ecuador, làm tăng tỷ lệ chết hàng loạt và dẫn đến việc các thị trường lớn như Trung Quốc áp đặt các lệnh cấm nhập khẩu, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến xuất khẩu của nước này.
Rủi ro chính trị: Tình hình bất ổn chính trị, thể hiện qua sự gia tăng của tội phạm có tổ chức, đã tạo ra một môi trường kinh doanh không an toàn cho ngành tôm Ecuador. Điều này đã làm tăng chi phí sản xuất và làm giảm sức cạnh tranh của ngành trên thị trường quốc tế. Thêm vào đó, sự phụ thuộc lớn vào thị trường Trung Quốc, kết hợp với những biến động của đại dịch Covid-19 và chính sách tự cung tự cấp của nước này, đã tạo ra nhiều bất ổn cho ngành tôm Ecuador.
Chế biến: Ecuador có lợi thế cạnh tranh trong sản xuất tôm HOSO và HLSO, tuy nhiên, chi phí lao động và chế biến cao đã hạn chế khả năng phát triển các sản phẩm tôm chế biến sâu, có giá trị gia tăng cao, làm giảm tính cạnh tranh của ngành trên thị trường quốc tế.
Ngành tôm Ecuador đang trong giai đoạn chuyển đổi. Để thích ứng với những biến động của thị trường và các thách thức mới, ngành tôm Ecuador cần không ngừng đổi mới và nâng cao năng lực cạnh tranh. Việc xây dựng một ngành tôm bền vững, có trách nhiệm với môi trường và xã hội sẽ không chỉ mang lại lợi ích kinh tế mà còn góp phần vào sự phát triển chung của quốc gia này.
Mỹ Tiên
